Problemy zdrowia psychicznego u osób z niepełnosprawnością intelektualną

U osób z niepełnosprawnością intelektualną częściej występują problemy ze zdrowiem psychicznym – ryzyko 3-4 razy większe niż u osób z prawidłowym rozwojem umysłowym.

Wskazuje się na liczne przyczyny wzrostu wskaźnika rozpowszechniania chorób i zaburzeń psychicznych u osób z zaburzeniami rozwoju intelektualnego:

– uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,

– słabszy system mechanizmów obronnych,

– trudności w radzeniu sobie z problemami życia codziennego wynikające z ograniczeń poznawczych,

– trudności w komunikacji werbalnej,

– niski poziom kompetencji społecznych,

– powtarzające się straty,

– separacje,

– niska samoocena związana z powtarzającymi się niepowodzeniami,

– brak perspektyw samodzielnego funkcjonowania społecznego,

– niewłaściwe postawy otoczenia, naznaczenie, etykietowanie,

– wykluczenie społeczne,

– zaburzenia życia rodzinnego, trudności wychowawcze,

– odrzucenie przez osoby z najbliższego otoczenia.

Trudności z rozpoznawaniem problemów zdrowia psychicznego:

– atypowość symptomów –  prezentowane u osób z niepełnosprawnością intelektualną symptomy chorób i zaburzeń psychicznych odbiegają nieco od klasyfikacyjnych norm, co wynika przede wszystkim z trudności werbalizacyjnych (systemy diagnostyczne opierają się gównie na językowych formach opisu występujących objawów). Im niższe zdolności intelektualne tym więcej objawów atypowych i konieczność zastosowania innych metod oceny,

– traktowanie objawów psychopatologicznych jako przejawów samej niepełnosprawności intelektualnej (Bobińska, Gałecki, s. 14),

– nadinterpretacje – nie rozróżnianie symptomów chorobowych od przejawów niepełnosprawności intelektualnej (np. spowolnionego toku myślenia),

– częsty brak korelacji objawów z pogorszeniem funkcjonowania w życiu codziennym, przez co symptomy są mniej widoczne dla rodziny/opiekunów – osobom z niepełnosprawnością intelektualną stawia się mniejsze wymagania w zakresie pełnienia różnych ról społecznych, w związku z czym ich życie codzienne, mimo rozwijania się choroby, może nie ulegać wyraźnej zmianie (s.14-15),

– otoczenie częściej zwraca uwagę na symptomy manifestujące się zaburzonym zachowaniem niż subiektywne odczuwane zaburzenia myślenia czy niepokój wewnętrzny

Powyższe problemy wiążą się z dużą nierozpoznawalnością problemów ze zdrowiem psychicznym u osób z niepełnosprawnością intelektualną.

Do właściwego rozpoznania niezbędny jest:

– wywiad z osobą z niepełnosprawnością intelektualną,

– obserwacja,

– wywiad środowiskowy z uwzględnieniem jakości relacji poszczególnych osób z osobą z niepełnosprawnością intelektualną.